آدمی: موجودی دودکش ساز

امروز روز کریسمس است. از روزها پیش مسیحیان شروع کرده بودند به آویختن چراغ های رنگین از سر در و دیوار خانه های خود. یکی از همسایه های ما یک آهوی چراغان هم در پیش خانه ی خود گذاشته. این آهو تکان می خورد و به آهسته گی بر گرد خود می چرخد. همین آهوی قشنگ مرا به فکر انداخت. از صاحب خانه که پرسیدم که چه گونه ساخته اش ، لبخندی زد و گفت : "برای این یک عالم پول داده ام. من که نمی توانم چنین چیزی بسازم". حالا سوال من – البته در نزد خودم- به این شکل درمی آمد :

یعنی چه که آدم پول زیادی بدهد و یک آهوی سیمی چراغ دار بخرد و آن را برای چند روز در پیش روی خانه ی خود بگذارد؟

پاسخ یک : این آدم ها دیوانه اند.

پاسخ دو: بعضی پول زیادی دارند و برای آن موارد مصرف پیدا می کنند.

پاسخ سه: کسانی که اهل رقابت و خودنمایی اند از این طریق وضع مالی خوب و ذوق برتر خود را به رخ دیگران می کشند.

پاسخ چهار: رسم است دیگر. بعضی که  از رسم های اجتماعی  با چشمانی بسته تر پیروی می کنند آن رسم ها را رعایت می کنند و خود شان هم نمی دانند چرا.

پاسخ پنج: مردم این کار ها را می کنند چون در غیر ِ آن توان زنده گی کردن را از دست می دهند.

می توان پاسخ های دیگری هم به آن سوال داد. برای من پاسخ پنجم پذیرفتنی تر می نماید. این رسم ها دودکش های خانه ی زنده گی مایند. آدمی در زیر سقف تنهایی خیال ها می پزد. اما این خیال ها رفته-رفته خانه ی جان ِ او را پر از دود می کنند ؛ دود ِ ملال و در خود پوسیده گی. در ابتدا آدم ها برای کشیدن این دود از خانه ی جان خود حتما کارهای ساده یی می کرده اند. آن کارها هر چه بوده اند مفید بوده اند. من تصور می کنم که آدم ها از اولین ابتکار های خود در این زمینه چه قدر به هیجان آمده باشند. آن ابتکارها تکرار و پالایش شده اند و حواشی و زواید دیگر یافته اند و سر انجام پاره یی از زنده گی جمعی ما شده اند.

ما می توانیم ازدواج کنیم اما مراسم عروسی نداشته باشیم. می توانیم روزه بگیریم و در پایان ِ ماه روزه ی مان را بشکنیم اما عید نکنیم. می توانیم رسم ِ " مانده نباشی" گفتن به مسافر به وطن برگشته را از زنده گی خود حذف کنیم. می توانیم در باره ی اولین روز سال نو هیچ حرفی نزنیم و نوروز را به فراموشی بسپاریم. می توانیم این کار ها را بکنیم اما نمی توانیم این کارها را بکنیم. به خودکشی می ماند. می توانیم خودکشی کنیم اما خوب که می بینیم نمی توانیم خودکشی کنیم. ما همواره نیازمند بهانه هایی هستیم برای بیرون آمدن از تاریکخانه ی ترس آور ِ جان تنهای خود. همیشه محتاج ِ چیزهایی هستیم که مرداب ِ ملال و پوسیده گی ما را آشفته کنند و به ما حس زنده گی کردن بدهند. این است که این بهانه ها را – اگر رایگان نیایند- می خریم. برای این بهانه ها فقط پول نمی دهیم. وقت و نیروی بدنی و گاهی آبروی خود را هم خرج شان می کنیم. ما به خاطر شنیدن موسیقی به کنسرت نمی رویم. به خاطر ِ آدم هایی که به آن جا می آیند به کنسرت می رویم. و گر نه هر کس می تواند در خلوت خود هر قدر که دل اش می خواهد موسیقی بشنود. خوش حالی مان در روز عروسی به این خاطر نیست که دو نفر با هم ازدواج کرده اند؛ به این خاطر است که ازدواج آن دو بهانه یی فراهم آورده تا ما در یک چارچوب کاملا پذیرفته شده  از خود ِ ملال آور خود بگریزیم. حتا در مراسم فاتحه هم اکثر مردم خوش حال اند ، چون به همدیگر پناهنده می شوند. حتا " صاحب مصیبت" هم در اوج اندوه ِ خود می تواند جرقه های قدرتمند شادی ای را که ازهمدلی دیگران در او پدید آمده اند کشف کند.

دنیای مدرن هم رسم های خود را می سازد. اما بعضی از رسم های کهن را به گونه یی بر می اندازد که نگران کننده است- که حالا بماند.