ما یکی " راست" داریم و یکی " دروغ". آنچه راست است دروغ نیست و آنچه دروغ است راست نیست. از شنیدن سخن راست احساس رضایت می کنیم و در برابر , سخن دروغ آزار مان می دهد یا حد اقل نمی پسندیم اش. اما این تقسیم دوگانه یک مشکل جدی دارد و آن مشکل این است : سخنی که گفته می شود راست یا دروغ است. آنچه گفته نشود نه راست است و نه دروغ. ما تنها از پی شنیدن یا خواندن یک سخن این امکان را می یابیم که در باره ی راست و دروغ بودن اش قضاوت کنیم. و همین مساله به آدم این امکان را می دهد که دروغ را تا حد زیادی از زنده گی خود حذف کند اما در عین حال آدم بدی باشد. چه گونه ؟ شرح اش می دهم:
اگر من از شما بپرسم که آیا شما تا کنون آدم کشته اید , شما اگر آدم کشته باشید و بگویید که کشته اید راست گفته اید. اگر کشته باشید و بگویید نکشته اید دروغ گفته اید. اما اگر من هرگز چنین سوالی را از شما نپرسم چه؟ در این جا شما مجبور نیستید چیزی بگویید. برای راست گو بودن شما فقط به یک چیز نیاز دارید و آن این که هر وقت که سخنی می گویید آن سخن تان باید راست باشد. هر وقت که سخنی نمی گویید اما مثلا خود تان می دانید که آدم کشته اید در این حال با راستی زنده گی می کنید. چون شما چیزی نگفته اید و چیزی را تایید یا تکذیب نکرده اید تا بتوان شما را متهم به دروغ گویی کرد. این است که ابزار دو گانه ی راست و دروغ در بسیاری مواقع خوب کار نمی دهد. باید یک تقسیم سه گانه پدید آورد : راست , دروغ و پنهان. مثلا می گوییم : "حالا راست اش را بگو ". اگر تقسیم سه گانه ی بالا را قبول کنیم , می توان گفت : " راست اش را گفتی , حالا پنهان اش را بگو". در واقع یکی راست داریم و یکی راست نگفته. راست نگفته را نگفته نگه داشتن آدم را دروغ گو نمی سازد. اما بخش اعظم بی رسمی ها در همین ساحت "پنهان" مشروعیت می یابند و به انجام می رسند.
در بعضی فرم های رسمی از متقاضی مثلا می پرسند که آیا هیچ گاه مواد مخدر قاچاق کرده است؟ کسی می گفت که کدام آدم احمق - حتا اگر قاچاق چی هم بوده باشد- به این سوال پاسخ مثبت می دهد. گفتم پاسخ منفی که می دهد. همان پاسخ " نه" را از او گرفتن در واقع او را به سخن آوردن است و راستی و ناراستی اش را قابل سنجش کردن. فردا اگر معلوم شد که فرد مذکور قاچاقچی بوده است آشکار می شود که او هم مجرم بوده و هم دروغ گفته است. اما اگر آن سوال را از او نپرسیده باشند نمی توانند او را متهم به دروغ گویی در مقابل قانون کنند.
اگر من از شما بپرسم که آیا شما تا کنون آدم کشته اید , شما اگر آدم کشته باشید و بگویید که کشته اید راست گفته اید. اگر کشته باشید و بگویید نکشته اید دروغ گفته اید. اما اگر من هرگز چنین سوالی را از شما نپرسم چه؟ در این جا شما مجبور نیستید چیزی بگویید. برای راست گو بودن شما فقط به یک چیز نیاز دارید و آن این که هر وقت که سخنی می گویید آن سخن تان باید راست باشد. هر وقت که سخنی نمی گویید اما مثلا خود تان می دانید که آدم کشته اید در این حال با راستی زنده گی می کنید. چون شما چیزی نگفته اید و چیزی را تایید یا تکذیب نکرده اید تا بتوان شما را متهم به دروغ گویی کرد. این است که ابزار دو گانه ی راست و دروغ در بسیاری مواقع خوب کار نمی دهد. باید یک تقسیم سه گانه پدید آورد : راست , دروغ و پنهان. مثلا می گوییم : "حالا راست اش را بگو ". اگر تقسیم سه گانه ی بالا را قبول کنیم , می توان گفت : " راست اش را گفتی , حالا پنهان اش را بگو". در واقع یکی راست داریم و یکی راست نگفته. راست نگفته را نگفته نگه داشتن آدم را دروغ گو نمی سازد. اما بخش اعظم بی رسمی ها در همین ساحت "پنهان" مشروعیت می یابند و به انجام می رسند.
در بعضی فرم های رسمی از متقاضی مثلا می پرسند که آیا هیچ گاه مواد مخدر قاچاق کرده است؟ کسی می گفت که کدام آدم احمق - حتا اگر قاچاق چی هم بوده باشد- به این سوال پاسخ مثبت می دهد. گفتم پاسخ منفی که می دهد. همان پاسخ " نه" را از او گرفتن در واقع او را به سخن آوردن است و راستی و ناراستی اش را قابل سنجش کردن. فردا اگر معلوم شد که فرد مذکور قاچاقچی بوده است آشکار می شود که او هم مجرم بوده و هم دروغ گفته است. اما اگر آن سوال را از او نپرسیده باشند نمی توانند او را متهم به دروغ گویی در مقابل قانون کنند.
۲ نظر:
For more reading about this issue, i suggest everyone to read " Language, Truth & logic by Alfred Jules Ayer".
واو... عجب تقسیم بندی جالبی :)
حالا اون راست یا دروغی که نصفش گفته میشه و نصفش پنهان میمونه اسمش چی میشه؟
ارسال یک نظر