کرم مرد آفرین

به پیش باد تو ما همچو گردیم
بدان سو که تو گردی , چون نگردیم؟

ز نور نو بهارت سبز و گرمیم
ز تاثیر خزانت سرد و زردیم

عدم را بر گماری جمله هیچیم
کرم را بر فزایی جمله مردیم

امروز که غزلیات شمس را باز کردم تا صبحانه ام را از آن بر گیرم با ابیات بالا روبرو شدم. غزل لطیفی است. اما خشونت نهفته در این بیت که " عدم را بر گماری جمله هیچ ایم / کرم را بر فزایی جمله مرد ایم " تکان ام داد.
در این بیت مولانا به مساله ی جنجال انگیز عدم و کرم در اندیشه ی اسلامی اشاره کرده. کرم بنا بر دید عارفان  لطف بدون استحقاق است. خداوند کریم است چون بی آن که ما مستحق باشیم در حق ما لطف می کند. بر این مبنا , خود وجود و هستی  ما هم محصول کرم او است و گر نه ما استحقاقی نداشتیم.
حال , جالب آن است که مولانا هم تحت تاثیر فرهنگ زمانه ی خود می گوید که ما یا از کرم خداوند بی بهره ایم و هیچ ایم و یا از کرم او بهره مند ایم و مردیم. معنای این سخن این است که اگر مرد نیستید مساوی به هیچی و نیستی هستید و کرم خداوند شامل حال تان نشده. در این جا زن از جنس نیستی و عدم است. نه فقط این , این نیستی و عدم اش مدلول خطرناک دیگری هم دارد : او مشمول کرم خداوند نشده.
ما اگر امروز با حقوق زن این قدر مشکل داریم به خاطر این است که هوش مند ترین مردان فرهنگ ما هم تقریبا بدون استثنا در برابر آن قلم زده اند و انگاره های سرکوب کننده ی زنان را در شعر و طب و فلسفه و عرفان و دین و قصه و اساطیر و... به سختی تنیده اند.