این من نیستم!

دیروز وقتی وارد پارکینگ قهوه خانه یی شدم که معمولا محل تجمع! من است (چون همه ی من های من معمولا شام ها درهمین قهوه خانه به هم می رسند. من ِعصبانی، خسته، شاد، اندیشه مند، بی خیال، سبک، غمگین، ژولیده، لوکس، فیلسوف، تنبل، وارخطا...)، می خواستم موترم را پارک کنم که یکی پیش دستی کرد و آن جایی را که قانونا و شرعا حق من بود، گرفت. با خود گفتم:" حرام زاده"!

وقتی وارد قهوه خانه شدم و نشستم، از این که چنین کلمه یی بر زبانم رفته بود تعجب کردم. از کی به بعد دشنام می دهم؟ من که این نیستم و نبودم. آن هم نه هر دشنامی. حرام زاده! این دشنام را از کجا آورده ام؟ مگر نه این است که با این کلمه به مادر او هم فحش داده ام؟ چرا این فحش بر زبان ام آمد؟ یعنی برای من این قدر مهم است که کسی حلال زاده باشد یا حرام زاده؟ چه طور شد که منی که پیوسته مراقب ام نفرت در جانم لانه نکند، این گونه، گیرم در نزد خود، خواستم آن آدم را زشت ببینم و نفرین کنم؟

سایکو آنالیز شروع کردید؟

نه، منظور من چیز دیگری است. دنباله ی فکرم به جای دیگری رفت یعنی. به این فکر کردم که وقتی می گوییم "من این نیستم"، در واقع چه می گوییم. وقتی می گوییم "من این نیستم"، لابد تصویری از خود داریم دیگر. حتما جلوه یی از خود را در برابر آن تصویر می گذاریم و هر دو را با هم مقایسه می کنیم و بعد مثلا حکم می دهیم که فلان جلوه یی که از خود دیدیم ربطی به " من ِ اصلی" (همان تصویر ِ معیار) ندارد. اما سوال این است که آیا واقعا چنان تصویر استانداردی از خود در ذهن داریم؟ یعنی ممکن است داشته باشیم؟ برای این که چنین عکس ثابت و معیاری از خود داشته باشیم تا بتوانیم هر "جلوه"ی دیگر از بودن ِ روزمره ی خود را در برابر آن بگذاریم و ارزیابی کنیم، لازم می آید که از یک چیز دیگر هم مطمئن شویم: باید مطمئن شویم که زنده گی ما تاریخچه ی روشنی دارد و در این تاریخچه ی روشن همه ی چیزهایی که "شخصیت اصلی" ما را ساخته اند، مانده اند و بقیه ی اجزای کم اهمیت این تاریخچه فرو ریخته اند و از میان رفته اند. مثلا سخیداد هاتف، در چشم خودش، تاریخچه یی دارد و در این تاریخچه آنچه با او مانده اند این و این و این و این است. این ها عناصر سازنده ی شخصیت اویند و با او مانده اند. بقیه ی عناصر این تاریخچه چه؟ آن ها کجایند؟ آیا واقعا ریخته اند و محو شده اند یا هستند اما به چشم نمی آیند؟ حتا اگر حالا دیگر در وجود او نباشند، آیا این به این معناست که نقش و تاثیر خود را هم برجا نگذاشته اند؟

راست اش، آن حرامزاده گفتن فقط یادآور دیگری بود- در کنار ده ها یادآور دیگر- که به این مساله فکر کنم. اصل ماجرا از جای دیگری آمده بود. چندی پیش نامه هایی را نگاه می کردم که، در سال ها، به دیگران فرستاده ام. در این نامه ها چیزهایی یافتم که خودم را متعجب کردند. نوشته ام "قربان محبت تان". قربان محبت تان؟ من هرگز از کلمه ی قربان استفاده نمی کنم. محبت اصلا از جمله ی واژه گان من نیست. نه، این من نیستم! از کجا می فهمم که این من نیستم؟ از این که فکر نمی کنم، یعنی گمان نمی کنم، هرگز نامه هایی را که می نویسم با این عبارات بی مزه به پایان برسانم.

در نامه یی دیگر، نوشته ام:

" ... ممکن است شما درست بگویید، ولی من واقعا احساس خاصی نسبت به مردن هیچ کسی ندارم. یعنی به من چه ربطی دارد که این همه آدم را آب برده؟".

وحشتناک است. این من نیستم. من این نیستم. من آدم خوش قلبی هستم. من وقتی در پیاده رو قدم می زنم و می بینم که صفی طولانی و پر جوش از مورچه ها پیش پایم هست، گام بلندی بر می دارم تا مورچه یی تلف نشود. چه طور ممکن است کشته شدن هزاران آدم در سیلاب را ببینم و تکان نخورم؟ چه طور ممکن است بگویم این رنج ِ سهمگین به من ربطی ندارد؟ ولی این نامه ها را من نوشته ام. جای ِ این پاره از "من بودن"ِ من در تصویری که فکر می کنم همیشه تصویر اصلی من است، در کجاست؟ بدتر این که این چیزها را حتا فراموش کرده ام. معنای این وضعیت جز این نیست که من فقط گمان می کنم که تاریخچه یی پشت سرم هست و سرگذشت مفصلی دارم. خیال می کنم یک خط متداوم از کودکی من آمده و تا نوجوانی و جوانی و تا اکنون کشیده شده و من به صورتی کاملا جمع و جور در تازه ترین نقطه ی این پیوستار ایستاده ام. واقعیت این است که اکنون، من هیچ تاریخچه یی ندارم. خیلی که تلاش کنم ممکن است دو هزار نقطه ی از هم گسیخته را به یاد بیاورم که شاید بتوان در چند صفحه گنجانیدشان.

یک چیز بدتر:

چیزهای بسیار مهم را به یاد نمی آورم. اما مثلا در ذهن ام مانده که وقتی سه ساله بودم یک صبحگاه ِ سرد زمستانی آفتابه ی آبی کهنه ی خانه ی ما در سر صفه بود. یا در صنف دوم که بودم کسی بر دروازه ی تشناب (در سمت چپ بالای دروازه) با ذغال نوشته بود خوش آمدید! آخر این ها را من چه کنم؟ آن پاره های بهتر کجایند؟ ذهن ام می گوید پاره های بهتر می خواهی؟ سعی کن به یاد بیاوری - از طریق عقب رفتن لحظه به لحظه- که در بیست و چهار ساعت گذشته چه کار کرده ای و چه گونه "بوده ای". دو ساعت که به گذشته بر می گردم، گیچ می شوم...

فکر می کنم نباید بگویم که "من این نیستم/ این من نیستم". از کجا می دانم؟ کجا بر آنچه هستم اشراف دارم که بگویم این من نیستم؟ شاید من همین آدمی هستم که فحش هم می دهد.