اسیر جاودانه ی فیلترها

اول دعا کنید که من پی ِ این سوال را رها کنم که مغز و روان ما چه قسم کار می کنند. اما تا دعای شما مستجاب شود ، عجالتا من دیروز در جایی خواندم که ما در هنگام "قضاوت کردن" بسته به این که طرف ِ مورد قضاوت با ما نزدیک ، آشنا و دوست باشد یا نباشد به دو گونه ی متفاوت عمل می کنیم. حتما می گویید که خوب این را می دانستیم. ما در باره ی دوستان مان قضاوت های مثبت تر و نرم تری می کنیم اما این برخورد مثبت را در مورد " غیر ِ دوستان" نداریم. اما چیزی که من در این مورد خواندم تکه ی دیگری داشت که جالب بود:

ما وقتی که از دوستان خود حرکت یا رفتار بدی می بینیم ، در همان مورد مشخص از او شکایت می کنیم. اما اگر همان حرکت یا رفتار را از دیگران ببینیم ، آن را به کل شخصیت آنان نسبت می دهیم. مثلا اگر مادر مان سنگی را به سوی ما پرتاب کند و آن سنگ به گردن ما بخورد ، می گوییم : " مادرم امروز با سنگ به گردن ام زد". اما اگر همان سنگ را کس دیگری بیندازد ( کسی از جمله ی آنانی که در دایره ی مهر و آشنایی مان نیستند) ، آن گاه می گوییم : " فلانی هیچ انسان نیست"  یا " آدم بسیار مزخرفی است".

عکس قضیه هم صادق است: یعنی وقتی از نزدیکان خود خوبی می بینیم آن خوبی را به کل شخصیت شان تعمیم می دهیم. اما اگر کس دیگری با ما خوبی کند ( کس دیگری که نظر مان در باره اش مثبت نیست) سعی می کنیم آن خوبی را به عنوان یک مورد مشخص و خاص برجسته کنیم. مثلا  اگر یکی از دوستان شما برای شما یک کاسه زردآلو بفرستد شما می گویید : " چه بگویم؟ این آدم چه قدر مهربان و بزرگوار است. همیشه در حق ما لطف دارد". اما اگر همان کاسه ی زردآلو را همسایه یی بفرستد که شما نسبت به او نظر مساعدی ندارید ، می گویید : " امروز فلان همسایه ی ما پانزده-شانزده تا زردآلو فرستاده بود. زردآلوهای شان خوش مزه بودند". 

اکثر وقت ها این دو نوع برخورد را انتخاب نمی کنیم. فیلترهای مان به صورت ِ خودکار عمل می کنند.