روحی بزرگ به اندازه ی تمام ِ تاریخ؟

امروز که در وبستان یله گردی می کردم ، در جایی دیدم که رئیس جمهور سابق ایران – سید محمد خاتمی- در مراسم روز وفات حضرت فاطمه دختر پیامبر اسلام گفته است :

"حضرت زهرا(س) پناهگاه پیامبر(ص)بود، روحی بزرگ به اندازه تمام تاریخ داشت. فرزندی که زخم‌های پیامبر را درمان می کرد و خس وخاشاک را از روی او می‌گرفت و به او دلداری می‌داد. نقش او به قدری ارزنده بود که پیامبر او را مادر خود نامید".

بدون شک پیامبر دختر خود را بسیار دوست می داشته و در تاریخ ها آمده که او را مادر خود می خوانده است. هر وقت که پدری چنین مهری به دختر خود نشان می دهد دل ِ آدم باز می شود.

اما نمی دانم این جمله که " حضرت فاطمه روحی بزرگ به اندازه ی تمام تاریخ داشت" ، اصلا چه معنا می دهد؟

اکثر روحانیان مسلمان سعی می کنند ائمه و بزرگان صدر اسلام را آن قدر بزرگ نشان بدهند که دیگر نتوان در باره ی آنان سوالی مطرح کرد. اما این کار از این پس نتیجه ی معکوس خواهد داد. روزگاری عظمت ِ غیر معقول این بزرگان چیز مثبتی بود. اما اکنون بسیاری به همین دلیل این بزرگان را به عنوان الگوی ایمانی یا اخلاقی خود نمی پذیرند. امروز مساله این است : الگوها باید به گونه یی باشند که بتوان از شان پیروی کرد. وقتی که کسی روحی بزرگ به اندازه ی تمام تاریخ دارد ( با هر معنایی که به این جمله ی تهی بدهیم ) ، دیگر آن قدر دور از دسترس می شود که آدم از خیر الگو بودن اش می گذرد. امامان شیعه اکثر شان همین طور اند. اساسا به محضی که کسی معصوم باشد دیگر صلاحیت الگو شدن برای آدم های غیر معصوم را از دست می دهد. فرض کنید کسی مربی بوکس است. شما شاگرد او می شوید. او به شما یاد می دهد که چه گونه در برابر ضربات مشت حریف مقاومت کنید. آن گاه این مربی در جایی می ایستد و از شما می خواهد که با مشت به سر و صورت اش بکوبید. این کار را می کنید. اما مربی تان هیچ خمی به ابرو نمی آورد. در آخر مربی تان به شما می گوید :

" همیشه همین طور مقاوم و استوار باش. البته من با تو فرق دارم. من طبیعت ام این طور است. یعنی ضربات مشت بر سر و صورت ام کاملا بی تاثیر اند". شما نمی توانید از این مربی چیزی یاد بگیرید. چرا که او مثل شما نیست. شما مربی ای می خواهید که در برابر ضربه ی مشت آسیب پذیر باشد.

آنچه من می خواهم بگویم این است که متورم کردن شخصیت های این بزرگان نه خدمتی به آنان است و نه به مردم زمانه ی ما ( مخصوصا آنانی که به هر دلیل یا علتی ایمان محکمی به این بزرگان دارند اما راه شک و سوال را هم کاملا نبسته اند).