ما خیلی کشور ایم

من هر چه سعی می کنم این درجه از رمانتیسیسم میهنی-افغانی جاری در میان خودمان را درک نمی کنم. المپیکی در انگلستان برگزار شده و افغانستان هم در آن شرکت کرده. در مسابقه های ورزشی بعضی برنده می شوند و بعضی بازنده.  این المپیک هم برنده گان و بازنده گانی دارد.

اما به نظر می رسد که برای ما المپیک چیز دیگری است.

 اول، گویی ما خیلی از خود ممنون ایم که کشورمان افغانستان یکی از کشورهای جهان است. صدها ورزشکار از سراسر جهان در رشته های مختلف مدال طلا می گیرند و ما با خود می گوییم: " خوب، آن ها امکانات دارند، پیش رفته اند، در صلح زنده گی می کنند و این چنین و آن چنان اند. مهم ما هستیم که یک کفش نمی توانیم بخریم و نانی برای خوردن نداریم اما آمده ایم که با جهان پنجه بدهیم". این قبیل چیزها را به خود می گوییم، گویی از فضایل ما است که این قدر عقب مانده ایم. انتظار داریم مردم جهان به ما نگاه کنند و بگویند: " ببینید، این ها همه چیز خود را برباد داده اند و هنوز کاردهای خود را از گلوی همدیگر بر نداشته اند و با وجود ِ این آمده اند که مسابقه بدهند. آفرین به غیرت و همت شان".

دوم، به نظر می رسد ما در مسابقه های ورزشی المپیک و درچهره و رفتار ورزشکاران خود عجایبی می خوانیم و معناهایی می جوییم که یکسره گیج کننده اند. مثلا مدال برنز مدال برنز است و نه مدال طلا. اما ما اصرار داریم که مدال برنز ما بر مدال طلا هم شرف دارد. چرا؟ برای این که نمی بینید ما سال ها است همدیگر را می دریم و از ما انتظار نمی رود که حتا یک مدال چوب هم بگیریم. برای همین مدال برنز ما اگر بالاتر از مدال طلا نباشد، کمتر که قطعا نیست. در ضمن ورزشکاران ما وقتی مشت می زنند یا لگدی به سوی حریف حواله می کنند، این مشت ها و لگدها یک عالم تفسیر دارند. این مشت سراسر تاریخ را در خود دارد و آن لگد سرگذشت ملتی را با خود حمل می کند.

سوم، المپیک برای خود معیارها و قاعده ها و چارچوب هایی دارد. اما ما که این چیزها را قبول نداریم. ما افغان ایم و خیلی رنج ها بر خود تحمیل کرده ایم و هر بار که نفس می کشیم دود از نهاد مان بر می آید. به همین خاطر برای ما معیار و قاعده و چارچوب اصلا معنا ندارد. ما از بس دردمند ایم هر طور که دل خودمان شد امور را برای خود تعبیر و تفهیم می کنیم. مثلا اگر در مسابقه یی شکست خوردیم، در واقع به نظر خود شکست نخورده ایم. در عوض، دقیقا به خاطر همان شکست تاج سر ِ جهان شده ایم؛ قهرمان شده ایم. ما به ورزشکاران خود از همان اول می گوییم: " شما برای ما در هر حال قهرمان اید. برد و باخت تان برای ما هیچ اهمیتی ندارد. اگر همه ی ورزشکاران جهان طلا بگیرند و به شما یک کاسه ی مسی هم ندهند، باز شما قهرمان اید". و به این گونه معنای قهرمان در عالم ورزش سیال می شود و همه چیز در هم می رود و اشک شوق ما از این همه در هم رفته گی سر ریز می کند.

***

نمی گویم از ورزشکاران خود حمایت نکنیم یا دوست شان نداشته باشیم. نمی گویم قدر همت و تلاش و شجاعت شان را ندانیم. فقط می گویم سعی نکنیم بر مثلا یک مسابقه ی ورزشی تعبیرهایی بار کنیم که با متن و معنای آن رویداد هیچ ربط معقولی نداشته باشند. 

همین امروز در نوشته یی از طاهر قادری کارمند بی بی سی خواندم که " نثار احمد بی مدال قهرمان ملی شد". من که متوجه نشدم نثاراحمد چه گونه بی مدال قهرمان ملی شد. نثار احمد بهاوی نور چشم همه ی ما است. دوست اش داریم. آفرین بر همت والای اش. ولی با همه ی این ها، وقتی که کسی مجروح است یا به هر علت دیگری نمی تواند خوب بازی کند و در نتیجه شکست می خورد و مدالی هم نمی گیرد، قهرمان ملی هم نمی شود. این به معنای نشناختن قدر تلاش او نیست. فقط یک روایت عینی از یک اتفاق عینی در چارچوب معیارهای پذیرفته شده است. این چه سخنی است که مثلا بگوییم فلان دختر جوان افغان که در مسابقه ی دوش از همه ی هم قطاران خود عقب مانده بود و نفر آخر شد قهرمان ملی افغانستان است، چرا که در هنگام دویدن از گوش های اش خون جاری بود و استخوان زانوی چپ اش هم شکسته بود. چه طور است به جای دل بستن به این مزخرفات با واقعیت های عالم ورزش خود با رویکردی واقع بینانه تری برخورد کنیم. چه طور است به ورزشکاران خود بگوییم که در همه حال دوست شان داریم و فارغ از بلاهت های قبیله یی حمایت شان می کنیم و در همان حال مرز میان پیروزی وشکست را نیز می شناسیم. چه طور است بپذیریم که آن کس که قهرمان نیست، قهرمان نیست. چه طور است در یک رویداد ساده ی ورزشی دنبال جهانی از معنا و دلالت نگردیم و مثلا یک مسابقه را در همان چارچوب منطقی خودش معنا و ارزیابی کنیم. چه طور است هر وقت تب هیجان مان خیلی بالا رفت نفس عمیقی بکشیم و برای حفظ سلامت خود و جامعه ی خود یک پیاله آب سرد بنوشیم.