۱۳۹۰ مهر ۲۳, شنبه

پاسخ به یک پرسش

ساکی عزیز سلام،
گفته بودم که اعتراض مدنی به خودی خود چیز مثبتی نیست.پرسیده اید:

"نفهمیدم چرا چنین است. فکر می کردم اعتراض مدنی به خودی خود مثبت است، اما شرایط و برهه ی زمانی است که بر مثبت بودن آن تاثیر می گذارد".

اعتراض مدنی هم اعتراض است و اعتراض فی نفسه لزوما چیز مثبتی نیست. صفت "مدنی" درونمایه ی اعتراض را کیفیت نمی بخشد، روش اعتراض را پذیرفتنی می کند. به این معنا که می توان کسی را که به شکل مدنی اعتراض می کند ستود و از روش کار او حمایت کرد. اما مدنی بودن اعتراض او به هیچ وجه تضمین نمی کند که درونمایه ی اعتراض اش هم چیز مثبتی باشد. فرض کنید ده هزار نفر در سرک دانشگاه کابل روی زمین می خوابند و اعلام می کنند که تا خواسته شان بر آورده نشود به خانه های خود باز نخواهند گشت. وقتی می خواهید بدانید که خواسته ی شان چیست ، تکان می خورید : آن ها خواهان بسته شدن همه ی مکاتب دخترانه در افغانستان هستند! این اعتراض مدنی است ( از این جهت که مسالمت آمیز و عاری از خشونت است) ، اما درونمایه اش چه قدر قابل دفاع و توجیه است  شما داوری کنید.
این که اعتراض مدنی را به صورت خودکار مثبت ندانیم این فایده را هم دارد که راه نقد را باز می گذارد.
ممکن است کسی بگوید که آنانی که مثلا خواهان بسته شدن مکاتب دخترانه باشند هرگز از روش اعتراض مدنی کار نخواهند گرفت. بنا بر این دیدگاه اعتراض مدنی الزاما با نوعی نگاه متمدنانه به مسایل همراه است. من در ضرورت چنین رابطه یی شک دارم. هیچ کس نمی تواند بگوید که میان هوشمندی سیاسی و موضع گیری های متمدنانه رابطه ی همراهی وجود دارد. ممکن است کسی بر ضد مکاتب دخترانه باشد اما در عین حال از لحاظ اجتماعی و سیاسی آن قدر هوشمند باشد که به اعتراض مدنی متوسل شود. مشکل ما در افغانستان این است که بسیاری از مفاهیم را نه همچون محصولات انعطاف پذیر فکر و تجربه ی بشر خطاپذیر بل به عنوان درخشش های جاویدانی و بی عیب طبیعت خیراندیش آدمی بر می گیریم.

۷ نظر:

saki گفت...

سلام آقای هاتف
تشکر از پاسخ شما. من با این پیش فرض سوال کردم که وقتی به اعتراض ویژه گی "مدنیت" می دهیم و آن را به خودی خودش می بینیم ، بیشتر شیوه ی مدنی اعتراض است که مورد نظر است و نه درونمایه ی مثبت یا منفی آن. یعنی برداشت من این بود که موضوع سخن شیوه ی اعتراض است و نوع آن (اعتصاب غذا) و نه درونمایه. برای همین اعتراض مدنی را به خودی خودش مثبت دانستم.
حالا با پاسخ شما متوجه تفاوت شدم. من با پیش فرضم درونمایه را جدا کرده بودم. تشکر از حوصله تان.

سروش گفت...

هاتف عزیز دورد،
هر دو مقاله تان را در مورد سیمین خواندم. دیدتان به این رویداد جالب و مدنی است. اما به نظرم برخی از حاشیه های در این جریان وجود دارد که مهم تر از متن رویداد است. نوشته بودید :«خانم بارکزی را به زور به شفاخانه برده اند. کار خوبی کرده اند.»
یک:
دو روز قبل از این که خیمه سیمین برچیده شود، شورای علما فتوای حرام بودن اعتصاب غذایی را داده بود و نیروهای نظامی با توجه به همین فتوا به خیمه او یورش بردند و آنگاه خیمه را پاره کردند و سیمین را بزور به شفاخانه انتقال دادند.
شما هم حتما نگران من را درک می کنید؛ خوب می نویسم: اولا من به شدت از نفوذ کسانی که آدم ها را «سیاه» (کافر)و «سفید» (مومن) می کنند و آنگاه شعار «سیاهان باید بمیرند» سر می دهند، در سیاست عملی هراس دارم. چون نتیجه اش همین با زور خیمه برچیدن می شود.
برای درک بهتر نگرانی ام به یاد بیاورید کههفته قبل تر نیز همین شورا حکم حرام بودن پیمان استراتیژیک با امریکا را داده بود.
دو: نگرانی دوم من از نحوه ای تطبیق احکام دولتی می باشد. دست کم در دو موارد، دولت با زور نیروهای انتظامی حکم خود را بر مجلس تحمیل کرده است. نه این که «کاربرد انحصاری خشونت» را برای دولت نادیده بگیرم. اما مداخله نظامی رسم بدیست و در این صورت اولین قربانی های آن قانون و اعتراض مدنی خواهد بود.
برای همین دلایل دیگر، که اینجا مجال نوشتن آن نیست، به نطرم «کار خوبی صورت نگرفته است.» من به شدت نگران دیکتاتور و خونخوار شدن این حکومت هستم.

سخیداد هاتف گفت...

سروش عزیز ،
با نظر شما کاملا موافق ام. اما چون فکر می کنم که دموکراسی در کشور ما فعلا یک جوک بی مزه است، به نظرم خوب شد که دولت با این کار خود به سیمین بارکزی اعتبار بخشید و به نحوی از مرگ اش هم جلوگیری کرد. مهم ترین وجه قضیه این بود که سیمین بارکزی نمیرد. بقیه اش فعلا شوخی است.

افضلی گفت...

سلام دوست عزیز،
بهره مند شدم، تشکر، تشکر از پیام شما- سفر نامه ام را در خورجین گذاشته ام حوصله دارید؟

صحرا کریمی گفت...

سلام آقای هاتف
البته من هیچ حرف خاصی برای این اعتراض مدنی و یا غیر مدنی این خانم ناشناس اکنون شناس و مشهور شده ندارم. چون در گفتگویی در رسانه های فراوان مملکت مان خیلی ساده بیان کرد که در واقع از ترس مردم ولایت و قریه و دهات اش و قضاوت آنها این کار را کرده است. خوب بماند که خبرنگاران ما همیشه به همه چیز بال و پر میدهند و بعد وقتی موضوع داغ دیگری خوراک بازار رسانه ای شد، شروع میکنند به بال و پر دادنی دیگر.
کاش برای موضوعات دیگر اینقدر این ملت سنگ به سینه میزدند و فلسفه می بافتند.
اما اگر این اعتراض مدنی حداقل هیج منفعتی که نداشته باشد، ایشان خیلی خوب یک رژیم غذایی جانانه گرفته و لاغر شده اند. از قدیم گفته اند البته در ادبیات و از دید گوستاو فلوبر که زن لاغر و رنگ پریده جذاب است.
و اما اینکه روایان اخبار نقل کرده اند که بنده خدایی در این میان خواسته از آب گل آلود ماهی بگیرد و آبروی رفته را باز آرد. ما فقط خندیدیم.
کاش در مورد هزاران تجاوزی که میشود به صد ها زن و دختر گمنام این سرزمین سطرها پر میکردند و داد از عدالت و جامعه مدنی میزدند. همه چیز فقط به کلیشه آنهم از نو کیچ اش بدل میشود در افغانستان.

مهرورز گفت...

سلام به همه
اولا من اعتصاب غذای خانم بارکزی را تقبیح نمی کنم و فکر می کنم حق به جانب او باشد. شما اگر جای او باشید. فرض کنید کمسیون انتخابات در تحقیقات خود دچار اشتباه شده باشد و شما را به ناحق محکوم کرده و از کرسی نمایندگی برطرف کرده باشند. اگر دوندگی و داد و فریاد شما به جایی نرسد چه می کنید؟
من تجربه ی گرفتار شدن به تهمت را دارم. من نمی گویم که خانم بارکزی واقعا بر حق است یا نه اما هر چه هست خودش فکر می کند بر حق است و باید معلوم کند حقیقت موضوع را. باید به او میدان داده شود که از حق خود دفاع کند. وقتی درب چنین شانسی بر روی او بسته می شود ناچار است به اعتراض مدنی دست بزند. او نه تنها حق خود را در خطر می بیند بلکه با سکوت خویش آبروی خود را نیز در خطر می بیند.
اما با همه ی این اوصاف با آقای هاتف هم عقیده هستم که اعتراض صرف به خاطر مدنی بودن نمی تواند مثبت باشد.
شاید فردا تعدادی از زمین داران به خاطر تخریب کشت های خشخاش خود دست به اعتراض مدنی بزنند آن وقت چه؟

ناشناس گفت...

سلام
من هم تازه به جمع خواننده گان ر هانه پیوستم خیلی خوشم امد و خوشحالم که میتونم مطالب رهانه را دنبال کنم
و اما در مورد سیمین بارکزی هر کسی نظری داره من فکر میکنم از بین نه نفر از کسانی که سبک دوش شده اند مقاومت بارکزی حق به جانب بودنش را نشان میده هرچند که در طی مدت وکالت خود هیچ کار قابل توجهی انجام نداده و یا شاید هم تا به حال تریبون خود را روشن نکرده باشه

 
Free counter and web stats